Jesteś za stara,żeby się tego nauczyć.

with 7 komentarzy

 

Monika ma 30 lat. Żeby zrobić kolejny krok w karierze zawodowej, musi wybrać pomiędzy ofertą pracy w Niemczech, na co nie ma ochoty, a pracą z angielskim, która ją interesuje i daje możliwość rozwoju w międzynarodowej firmie. Teraz żałuje: „Powinnam była uczyć się angielskiego, gdy byłam w liceum. Dziś jest już za późno na naukę języka”.

 

Wiele osób doświadcza tego uczucia „jestem za stara, żeby uczyć się czegoś nowego”.

 

Przyznaj się – tak przed samą sobą czy kiedykolwiek pomyślałaś “Jestem za stara, żeby się tego nauczyć”. Ale czy takie myślenie jest uzasadnione?

 

 

Notorycznie słyszę takie rewelacje. Jak na stosunkowo spokojną osobę nóż mi się w kieszeni otwiera. Bez przytaczania historii i opowiastek, takie opinie to BZDURA. Jedna, wielka BZDURA. To jak to jest z tym uczeniem się? Kiedy właściwie ludzie przestają się uczyć? Czy da się uczyć nowych umiejętności w podeszłym wieku? Jak uczyć się sprawniej i szybciej?

 

No, teraz kiedy mamy tą kwestię z głowy postaram się wyjaśnić dlaczego to BZDURA, żeby nie rzucać słów na wiatr.

 

Choćby dzięki obserwacji czy szybkiemu wyszukiwaniu w Google znajdziesz liczne przykłady zajęć, kursów i szkoleń dla seniorów. Funkcjonują Uniwersytety Trzeciego Wieku. Po co byłoby je zakładać, gdyby zdolność uczenia się wyparowywała w dzieciństwie?

Jak zwykle u mnie staram się nie być gołosłowna – odkurzyłam zwoje mózgowe i poszukałam w sieci.

Ta notatka jest skropiona naukowymi terminami, ale jeśli wytrwasz do końca znajdziesz przystępny i przyjemny film. Nie radzę przeskakiwać treści pisanej, bo film jest uzupełnieniem zawartych w niej podstawowych wyjaśnień.

 

Neuroplastyczność

 

Zacznijmy u źródła, czyli tam gdzie proces uczenia się odbywa – w mózgu.  Badania prowadzone na uniwersytetach potwierdzają szczególną zdolność mózgu do ciągłego rozwoju, reagowania i przystosowywania się do zmiennych warunków. Tą zdolność zawdzięczamy neuroplastyczności (neural plasticicy) – dzięki niej potencjalne możliwości człowieka są ogromne.

Neuroplastyczność umożliwia rozwijanie się centralnego układu nerwowego mózgu. Działa pod wpływem zmiennych uwarunkowań otoczenia – umożliwia zapamiętywanie i uczenie się nowych umiejętności, adaptację do zmian zachodzących w środowisku. Neuroplastyczność aktywizuje procesy kompensacyjne w wypadku schorzeń neurologicznych. Neurony odpowiadają na potrzeby organizmu i napotykane wyzwania.  J. D. Fix, Neuroanatomia, Wrocław 1997

 

Wiem, wiem – łatwiej i przyjemniej się czyta fajne historyjki, ale bądźmy rzetelni. Jeśli istnieją badania na temat rozwoju mózgu przeczące potocznym opiniom to jestem bardziej skłonna opierać swoje stanowisko na wynikach badań.

 

Trochę rozumiem błędne przeświadczenia, co do trudności w nauce w starszym wieku, bo neuroplastyczność odkryto w połowie XX wieku. Wcześniejsze badania, dowodziły, że u osób dorosłych szlaki nerwowe są ustalone i niezmienne, a neurony, które uległy uszkodzeniu, nie są zdolne do regeneracji. Takie założenia podważono stosunkowo, jak na rozwój nauki, niedawno.

 

Argumenty przeciwko teorii o niezdolności uszkodzonego mózgu do samonaprawy opublikował polski neurofizjolog Jerzy Konorski w swojej pracy Organization of Conditioned Relexes. Opisał plastyczności i pobudliwości komórek nerwowych i zachodzenie trwałych przekształceń w układach neuronalnych. Nawet w środowisku naukowym trochę czasu minęło zanim zaakceptowano wyniki tych badań.

 

Donald Hebb w 1949 roku dowiódł, że kształtowanie mózgu przez nabywanie nowych wiadomości wiąże się ze zmianami zachodzącymi w komórkach nerwowych. Zmiany te dotyczą połączeń na poziomie synapsy. Jeśli kilka komórek nerwowych otrzymuje bodziec w tym samym czasie, wytwarzają się „potencjały czynnościowe”, co prowadzi do pojawienia się większej liczby połączeń synaptycznych. Geofrey Raisman w 1969 udowodnił empirycznie za pomocą zdjęć z mikroskopu elektronowego, że uszkodzenie mózgu w obszarze struktur hipokampa prowadzi do powstawania nowych synaps. Instrumentalnie wykazano, że jednostronne uszkodzenie mózgu powodowało eliminację synaps tworzonych przez degenerujące aksony i powstawanie nowych połączeń. Wiele innych badań prowadzonych przed i po tym odkryciu potwierdzało teorię o plastyczności mózgu.

 

Jak to działa

 

Nowa formacja synaptyczna jest tworzona dzięki długotrwałemu wzmocnieniu synaptycznemu (long term potentiation – LTP), które stymuluje i wzmacnia odpowiedź neuronalną (ten proces jest zobrazowany w poniższym filmie).

Jeśli wzrost natężenia i częstotliwości trwa przez dłuższą chwilę zmiany stają się długotrwałe. Te zmiany warunkują uczenie się. Mózg dostosowuje się do potrzeb jego nosiciela.

Przekazywanie informacji jest procesem dobrze zestrojonym – działa na specyficzne połączenia i obszary. Komórka A komunikuje się z komórką B (dendryt z dendrytem) -> dochodzi do wzmocnienia tylko na tych wypustkach. Inną istotną cechą komórek podlegających długotrwałemu wzmocnieniu jest ich współdziałanie. Oznacza to, że jeśli komórka A i komórka B otrzymują informację od komórki C w tym samym czasie, to dochodzi do aktywizacji w obu komórkach – zostają one ze sobą powiązane.

Rodzajów neuroplastyczności jest conajmniej kilka, ta dotycząca uczenia się łączy się z pamięcią.  Polega na zdolność zdrowego lub uszkodzonego mózgu do tworzenia nowych ścieżek neuronalnych w wyniku powtarzania czynności i utrwalanie ich w pamięci.

Reakcje na zachodzące w otoczeniu zmiany kształtują się wraz z nabywanym w życiu doświadczeniem. Te reakcje i doświadczenia wpływają na zdolność uczenia się i zapamiętywania. O procesie uczenia się pisałam tutaj a o ujarzmianiu edukacyjnego chaosu tu.

 

 

Neuroplastyczność a nauka drugiego języka

 

Any Ines Ansaldo, badaczka z zakresu psychologii w klinice geriatrycznej w Montrealu, interesowała się uczeniem się drugiego języka przez osoby dorosłe. Badacze przeprowadzili badanie na grupie osobów niemówiących po hiszpańskim – młodych pełnoletnich osób, osób w wieku powyżej 65 roku. Zadaniem wszystkich badanych było nauczenie się 100 hiszpańskich słów. W teście kończącym doświadczenie osoby starsze uzyskiwały porównywalne z osobami młodymi wyniki w szybkości udzielania i ilość poprawnych odpowiedzi. Dowiodło to, że obie grupy mają podobną wydajność uczenia się.

 

 

Neuroplastyczność – YouTube movie 2 min

 

 

 

https://www.youtube.com/watch?v=AfCk6_9u3Z0

 

Jakie są Twoje doświadczenia? Słyszysz czasem „Jestem za stara, żeby się tego nauczyć”?