Jak wyrobić nawyk uczenia się

with Brak komentarzy
nawyk uczenia się
Nawyk uczenia się. Jeśli uczysz się języków obcych nawyk nauki pewnie obił Ci się o uszy.
 
Pierwsze, co zwykle wtedy przychodzi do głowy to – czy jest na to jakiś przepis?
 
Skoro naukowcy spędzili lata na badaniu i zgłębianiu tego zagadniena, to pewnie go odkryli.
Odkryli.
 
Niezupełnie jest to jednak jeden przepis. Badacze dokładnie opisali schemat i mechanizm działania nawyku.
 
Indywidualne nawyki różnią się jednak między sobą w zależności od osoby. I zależą od konkretnego zachowania. Różne nawyki są uzależnione od osobistych potrzeb i priorytetów.
 
Nawyki mają jednak wspólne cechy i pewną ciekawą zależność. Zwykle trudno się pozbyć jakiegoś nawyku, a i wyrabianie nowego nie należy do najłatwiejszych.
W trakcie znaczących życiowych wydarzeń stajemy się jednak bardziej podatne na zmiany w nawykach.
 

Czym jest nawyk?

 
Nawyk to zachowanie, które staje się rutynowym działaniem: czymś, do czego przyzwyczajamy się na tyle, że wpisuje się w naszą podświadomość. Pewne nawyki są łatwiejsze do analizy i modyfikacji. Inne mogą być bardziej skryte, skomplikowane, a nawet wstydliwe.
 
Zasadniczo na podstawie badań nad nawykami wyróżniono schemat ich zmiany.
Charles Duhigg opisał go szczegółowo na rozmaitych przykładach w The Power of Habit (Siła nawyku).
 

Pętla nawyku

Nawyk składa się ze stałych elementów: zwyczaju (rutyny), bodźca i nagrody. Żeby dokonać zmiany trzeba zachowanie rozłożyć na części.
W zmianę nawyku wchodzą cztery podstawowe kroki:
 

1. Zidentyfikowanie zwyczaju, czyli następujących po sobie rutynowo powtarzających się czynności

 

2. Wyodrębnienie nagrody

 

3. Wyizolowanie bodźca

 

4. Ustalenie planu działania

 

Obserwacja nawyku

 Wiedza o istnieniu nawyku to jeszcze za mało by go zmienić. Trzeba zidentyfikować jego komponenty. Wyodrębnić konkretnie części składowe pętli nawyku. Kiedy się już je wyizoluje dla konkretnego zachowania, wtedy można podjąć próbę modyfikacji jego elementów.

 

Nawyk w nauce języka

 W zasadzie bardzo często obiecujemy sobie, że podejmiemy naukę. Lubimy zakładać, że po trzech miesiącach będzie się już na jakimś poziomie, ale to czego nie dostrzegamy to te pojedyncze składowe, które prowadzą do obranego efektu.
 
Na przykład na początku dnia obiecujemy sobie, że opanujemy jakiś zasób słownictwa czy zagadnienie gramatyczne. Pod koniec dnia okazuje się jednak, że to się nie odbyło. I powiedzmy, że tak przez trzy dni.
Mija tydzień. Mija kolejny. Nadal nic.
 
Jeśli taka sytuacja się powtarza, to raz, nie ma się w zwyczaju uczyć (bo gdyby się miało to by się uczyło). Dwa, prawdopodobnie istnieje nawyk kolidujący.
Wtedy trzeba się cofnąć o krok i przyjrzeć temu, co powoduje podejmowanie danego działania bądź nie.
 
Taka obserwacja tego, co wchodzi nam w drogę potrafi naprawdę otworzyć oczy. Dopiero mając klarowny obraz sytuacji można ją modyfikować.

Nawyk i nagroda

Drugi krok to wyodrębnienie nagrody. Paradoksalnie bardzo często nie zdajemy sobie sprawy z tego jakie zaspokajamy potrzeby przy pomocy pewnych zachowań. Dlaczego robimy to, co robimy? Dlaczego jednych ciągnie do ćwiczeń, a innych do słodyczy? Dlaczego myjemy zęby i czemu ktoś pali? 

Dla przykładu weźmy na warsztat podjadanie. W czasie pracy o pewnej porze robisz sobie wycieczkę po coś słodkiego.
Z perspektywy nawyku interesuje nas co za tym stoi.
Czujesz się głodna?
Może odczuwasz spadek energii?
Może potrzebujesz przerwy od pracy i trochę ludzkiego kontaktu?
Żeby zaobserwować pętlę nawyku po takiej wycieczce trzeba wypisać trzy pierwsze myśli, emocje, które przychodzą nam do głowy po powrocie. Luźno na kartce, bez edycji.Taka notatka pełni dwie funkcje.
Pierwsza, zwraca naszą uwagę, zatrzymuje na moment, żeby zaobserwować to, co się z nami dzieje.
Druga, pomaga nam sobie przypomnieć po chwili, co zaraz po wystąpieniu zwyczaju się myślało, bo te myśli są bardzo ulotne. Po czasie z takich zapisków wyłania się wzór, który nie sposób dostrzec w trakcie.
Po upływie chwili, czyli po przerwie w której ślad wygasa, te kilka zanotowanych słów pomoże w sprawdzeniu, co rzeczywiście nami powodowało. Robi się to obserwujące efekt.
Jeśli nadal odczuwa się głód, to ten powód można odrzucić, bo potrzeba nie zostaje zaspokojona w skutek podjętego działania.
Jeśli po plotkach miałoby się nadal chęć podjadać, prawdopodobnie nie chodziło o socjalizację. Ale jeśli po upływie kwadransu od pogaduszek bez większego problemu wraca się do pracy, to może właśnie chodziło o chwilową przerwę i oderwanie się od zajęcia. Może to rozrywka jest tą poszukiwaną nagrodąTrochę jak z zaglądaniem na Facebook czy Instagram.
Perfekcjonizm i prokrastynacja też się tu zaliczają. Są właściwie klasyką gatunku. Jeśliby się bliżej przyjrzeć można dostrzec, że zwykle odwleka się to, co wzgudza obawę. Innymi słowy stawianie oporu lub robienie uników jest mechanizmem ochronnym. Nagroda to w takim wypadku chwilowa ulga i unikanie dyskomfortu.
 
Skoro mowa o zmianie nawyków przypominam o tendencjach. Znajomość własnej tendencji jest nieocenioną pomocą w projektowaniu skutecznej zmiany nawyku.

Nawyk i bodziec

Bodziec to często najtrudniejsza do dostrzeżenia składowa nawyku. Dzieje się tak ze względu na nadmiar danych. Zwykle tak wiele się dzieje i tyle bodźców do nas dociera w każdej chwili, że utrudniają dostrzeżenie tego odpowiedzialnego za zachowanie. 
 
Część bodźców jest zewnętrzna, środowiskowa. W 1984 prof. UCLA Alan Andreasen poszukiwał odpowiedzi dlaczego ludzie nagle zmieniają swoje nawyki zakupowe. Co ciekawe do wtedy zakładano, że klienci stali i nie zmieniają upodobań. Zakładano, że konsumenci są lojalni wobec raz wybranej marki np. płatków śniadaniowych czy pasty do zębów.
 
 
W trakcie badań Alan dostrzegł jednak, że 10 – 15% badanych zmieniało swoje nawyki. Zaciekawiony zaczą szukać przyczyn.
W wyniku pogłębionych badań odkrył, że ludzie są bardziej podatni na zmianę nawyków w trakcie major life events, czyli znaczących życiowych wydarzeń.
Do znaczących wydarzeń w życiu zalicza się: zmiana stanu cywilnego, przeprowadzka, nabycie domu, utrata kogoś bliskiego a największym jest pojawienie się dziecka. Te zdarzenia wytrącają z typowego rytmu, zmieniają tor. Sprawiają, że jesteśmy bardziej podatni na zmianę.
Tę wiedzę wykorzystują to np. koncerny i sieci hipermarketów wiedząc, że zaniepokojony, skołowany lub przemęczony człowiek działa trochę po omacku. W takim stanie kieruje swoją ograniczoną uwagę na to co niezbędne, a reszta dzieje się jakby mimochodem. Świeży rodzic kupujący butelki, smoczki czy pieluchy zrobi przy okazji zakupy spożywcze czy drobne zakupy AGD w tym samym miejscu, żeby nie marnować już nadszarpniętych zasobów energii. Z czasem takie zachowanie niepostrzeżenie wejdzie w nawyk i voila customer for life.

Nawyk i szansa

Skuteczna nauka języka obcego to nabywanie umiejętności. Umiejętności wyrabia się stopniowo w efekcie wielokrotnych powtarzeń. Niezbędna jest regularność. Najlepiej też jeśli uczenie się idzie w parze z nagrodą. To czego często brakuje w samodzielnym uczeniu się to bodźca. Dlatego właśnie tak często osoby nieskutecznie starające się osiągnąć pewien efekt szukają motywacji.
Tak się złożyło, że pandemia i kwarantanna wybiła wiele osób z rytmu. Spadła na nas jak grom z nieba, a przy okazji zafundowała nadprogramowy  significant life event. Wirus i kwarantanna znacząco wpłyną na wiele z nas. Zmieni diametralnie nasz działania i zwyczaje. Choćby zakupy w większej mierze przeniosą się online. Część osób zaczęła częściej ćwiczyć. Część taśmowo oglądać filmy czy seriale.
A część może właśnie w tym czasie zaczęła się uczyć.
 
To okno na zmianę wkrótce się zamknie. Znajdziemy nowy sposób na życie i ustanowiony zostanie nowy porządek. To czy same skorzystamy, stracimy czy skorzysta kto inny zależy od indywidualnej świadomości.
 

Praktyczne kroki do zmiany nawyku

 
1. Obserwuj rytm swojego dnia. Notuj wszystko co robisz w piętnastominutowych blokach 
2. Zwróć uwagę na to, co pobudza Cię do działania, a co zniechęca
3. Przyjrzyj się jaki motyw powtarza się przed podjęciem lub odpuszczeniem działania 
4. Ustal zastępczy plan działania, czyli taki scenariusz, który sprowadzi uwagę na porządany tor

Powodzenia!